Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα του ευρωβαρόμετρου για τις διακρίσεις στην ΕΕ αναφορικά με τις φανερές και κρυφές αντιλήψεις για την αναπηρία στην ελληνική κοινή γνώμη.
Σύμφωνα με την Ε.Σ.Α.με.Α, από το ευρωβαρόμετρο προκύπτει ότι:
– Οι Έλληνες καταγράφουν το τρίτο μεγαλύτερο εθνικό ποσοστό (53%) πολιτών που πιστεύουν ότι οι διακρίσεις λόγω αναπηρίας είναι διαδεδομένες στη χώρα (Ε.Ε.: 44%).
– Ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά πολιτών που αναφέρουν ότι έχουν κοινωνικές συναναστροφές με άτομα με αναπηρία καταγράφεται στην Ελλάδα: 46% έναντι 63% σε επίπεδο Ε.Ε.
– Πάνω από τους 8 στους 10 υποστηρίζουν ότι αισθάνονται άνετα με την ιδέα ενός ατόμου με αναπηρία στο ανώτατο πολιτικό αξίωμα της χώρας και οι 9 στους 10 «νιώθουν άνετα» με το ενδεχόμενο να έχουν έναν συνάδελφο με αναπηρία.
– Όμως, λιγότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες στη χώρα (47%), ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από το ευρωπαϊκό, «νιώθουν άνετα» στην ιδέα ότι ένα από τα παιδιά τους συνάπτει δεσμό με άτομο με αναπηρία.
– Οι μισοί πολίτες της χώρας θεωρούν ότι η αναπηρία στην Ελλάδα είναι δυνητικό μειονέκτημα για έναν υποψήφιο εργαζόμενο (Ελλάδα: 51%, ΕΕ: 41%).
– Ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά δραστηριοποίησης στην Ε.Ε. εμφανίζουν οι Έλληνες σε επίπεδο ατομικής δράσης για την άρση των διακρίσεων: βρίσκονται μάλιστα μεταξύ των 4 τελευταίων χωρών στη «συμμετοχή σε οργάνωση- εκστρατεία για την καταπολέμηση των διακρίσεων» και την «τοποθέτηση σε ζητήματα διάκρισης στον χώρο εργασίας».
– Η ενσωμάτωση της διάστασης της αναπηρίας στα σχολικά μαθήματα και το εκπαιδευτικό υλικό, καταλαμβάνει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά θετικών στάσεων, με το 93% του εθνικού δείγματος να συμφωνούν. Ωστόσο το 1/3 του δείγματος, παρότι εκφράζουν θετική γνώμη, διαπιστώνεται ότι διατηρούν ενδοιασμούς, καθώς δηλώνουν «μάλλον» και όχι απολύτως σύμφωνοι με αυτό το μέτρο.
Αντιφατικά δεδομένα για την Ελλάδα
Σύμφωνα με τα δεδομένα του Ευρωβαρόμετρου την τελευταία δεκαετία διαπιστώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο μια σταθερή πορεία βελτίωσης των στάσεων των πολιτών απέναντι σε όλες τις ομάδες που αντιμετωπίζουν διακρίσεις, όπως είναι τα άτομα με αναπηρία. Σε σύγκριση με το παρελθόν, ο κοινωνικός κύκλος των πολιτών της Ε.Ε. αποκτά μεγαλύτερη ποικιλομορφία και όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι δηλώνουν ότι έχουν φίλους ή γνωστούς με αναπηρία. Ταυτόχρονα, οι πολίτες αισθάνονται περισσότερο άνετα σε σύγκριση με προηγούμενα χρόνια όταν τα άτομα με αναπηρία αναλαμβάνουν θέσεις και ρόλους στη δημόσια, αλλά και στην προσωπική τους ζωή.
Στην Ελλάδα η συνολική εξέταση των δεικτών που παρουσιάζονται οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στις αντιλήψεις και τις στάσεις των πολιτών της χώρας επενεργούν ταυτόχρονα αντιφατικοί παράγοντες. Αφενός διαπιστώνεται μια πλειοψηφική αποδοχή των αρχών της ισότητας, της δικαιοσύνης και της ανεκτικότητας, οι οποίες ενσωματώνονται τουλάχιστον στο επίπεδο των έκδηλων αντιλήψεων για τα άτομα με αναπηρία, αφετέρου αναδύονται σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού φοβικές και συντηρητικές στάσεις που συνδέονται με εμμένοντα αρνητικά στερεότυπα για την αναπηρία.
Και δυστυχώς, στη χώρα μας, σε αντίθεση με την Ε.Ε., οι πολίτες, σε πλειοψηφικό ποσοστό, αντιλαμβάνονται σήμερα ως εκτεταμένες τις διακρίσεις λόγω αναπηρίας και μάλιστα, η αίσθηση αυτή των πολιτών δεν φαίνεται να έχει καμφθεί κατά το διάστημα 2006-2019.
Τα στοιχεία που δημοσιεύει η Ε.Σ.Α.μεΑ. οδηγούν στο συμπέρασμα ότι παρόλο που η Ελληνική κοινωνία έχει κάνει ουσιαστικά βήματα προς την αποδοχή της αναπηρίας ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, οι διακρίσεις λόγω αναπηρίας στην Ελλάδα παραμένουν εκτεταμένες και εξακολουθούν να υφίστανται αρνητικά στερεότυπα και προκαταλήψεις για τα άτομα με αναπηρία. Εντωμεταξύ οι προσπάθειες που γίνονται εκ μέρους του ελληνικού κράτους για την προστασία των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους από τις διακρίσεις αλλά και στο κομμάτι της ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, είναι τουλάχιστον ισχνές.
Προτάσεις από την Ε.Σ.Α.μεΑ.
Τα ενδιαφέροντα αυτά στοιχεία επιβεβαιώνουν την επιτακτική αναγκαιότητα και το δίκαιο του αιτήματος της Ε.Σ.Α.μεΑ. σχετικά με την επέκταση της νομικής προστασίας κατά των διακρίσεων λόγω αναπηρίας και εκτός του πεδίου της απασχόλησης. Σύμφωνα εξάλλου και με τις συστάσεις της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών που εξέτασε την πρόοδο της χώρας ως προς την υλοποίηση της Σύμβασης, απαιτείται να συγκροτηθεί στη χώρα, ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που να εγγυάται την ίση μεταχείριση και την προστασία από τις διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης συγκεκριμένων μέτρων και εξατομικευμένης στήριξης, καθώς και της προστασίας από την άρνηση εύλογων προσαρμογών, ιδιαίτερα σε σημαντικούς τομείς όπως η εκπαίδευση, η κοινωνική προστασία και η παροχή αγαθών και υπηρεσιών.
Επιπροσθέτως, η Ε.Σ.Α.μεΑ. τόσο στην ενναλακτική έκθεση (alternative report) που υπέβαλλε στην επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, όσο και στο Ολοκληρωμένο Εθνικό Πρόγραμμα για την εφαρμογή της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους που έθεσε ενώπιον της ελληνικής κυβέρνησης, προτρέπει το κράτος να λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την εμπέδωση της σύγχρονης αντίληψης για την αναπηρία, ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας.
Ειδικότερα, η Πολιτεία σύμφωνα με τις επιταγές του άρθρου 8 της Σύμβασης πρέπει να προχωρήσει σε πολιτικές, προγράμματα και μέτρα ώστε:
Να ενημερωθεί περαιτέρω η κοινωνία σχετικά με το δικαιωματικό μοντέλο της αναπηρίας που κατοχυρώνεται στη Σύμβαση, και να ληφθούν μέτρα για την προώθηση του σεβασμού στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία.
Να αντιμετωπιστούν αρνητικά στερεότυπα, προκαταλήψεις, καθώς και επιβλαβείς πρακτικές που αφορούν στα άτομα με αναπηρία.
Να προωθηθεί η ενημέρωση για τις δυνατότητες και τη συνεισφορά των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στις κοινότητες που διαβιούν, την οικονομία και την ανάπτυξη.
Να προωθηθεί η συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα και να καλλιεργηθεί ο σεβασμός στα δικαιώματα των παιδιών/ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους σε όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Να συμπεριληφθούν στα προγράμματα σπουδών όλων των πανεπιστημίων και επαγγελματικών σχολών θεματικές για τα δικαιώματα και την ίση μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία.
Να θεσπιστούν υποχρεωτικοί κανόνες, έτσι ώστε τα Μ.Μ.Ε. να παρουσιάζουν- αναφέρονται στην αναπηρία και στα άτομα με αναπηρία κατά τρόπο συμβατό με τη Σύμβαση, και να μετατραπεί η Ελληνική Ραδιοφωνία-Τηλεόραση (ΕΡΤ) σε ένα μέσο προσβάσιμο σε όλους και σε βασικό εργαλείο για την προώθηση της αντίληψης ότι η αναπηρία αποτελεί μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας.
Ανοιχτή εκδήλωση για τα στερεότυπα στα Γιάννενα
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία η Μονάδα Προσβασιμότητας και Κοινωνικής Στήριξης Φοιτητών του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων με την ενεργό συμμετοχή Φορέων που εκπροσωπούν και υλοποιούν δράσεις στήριξης Ατόμων με Αναπηρία, οργανώνουν ανοικτή εκδήλωση με αντικείμενο τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα απέναντι στην αναπηρία, η οποίαθα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2019 και ώρα 6:00 μμ στον Πολιτιστικό Πολυχώρο«Δημήτρης Χατζής» (Παλιά Σφαγεία).
Στην εκδήλωση δήλωσαν συμμετοχή και θα παρουσιάσουν τις δράσεις τους οι παρακάτω Φορείς:
-Οργανισμός Κοινωνικής Προστασίας – Αλληλεγγύης & Προσχολικής Αγωγής (ο.κ.π.α.π.α) του Δήμου Ιωαννιτών.
– Ελληνική Εταιρία Προστασίας & Αποκαταστάσεως Αναπήρων Προσώπων (ΕΛΕΠΑΠ) Ιωαννίνων.
– Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ).
– Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών Περιφερειακή Ένωση Βορειοδυτικής Ελλάδος.
– Συμβουλευτικό Κέντρο Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Σ.ΚΕ.Π.Ι).
– Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Έρευνας και Παρέμβασης (Ε.Ψ.Ε.Π).
– Σύλλογος Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων ΑμεΑ Ιωαννίνων «Κυψέλη».
– Σύλλογος Γονιών Παιδιών με Νεοπλασματική Ασθένεια «Φλόγα».
– Κέντρο Εκμάθησης της Ελληνικής Νοηματικής «Τούνελ της Σιωπής».
– Μονάδα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης TACTHellas – Οικοτροφείο «Νέα Αρχή».
– Αθλητικός Όμιλος Ιωαννίνων «Πύρρος ΑμεΑ».
Πρόγραμμα Εκδήλωσης
17:45-18:00:Προσέλευση –Εγγραφές
18:00-18:15: Χαιρετισμοί
18:15: Ανθή Ψωμιάδου, Συγγραφέας, Αρθρογράφος, Lifecoach,«Ας αποδεχτώ πρώτα εμένα»
18:35:Δρ. Σοφία Μαρκούλα, Νευρολόγος, Επιμελήτρια Α’ Νευρολογικής Κλινικής ΠΓΝ, «Κοινωνικός αποκλεισμός ατόμων με χρόνια νευρολογικά νοσήματα»
18:55:Μαρία Κούλα, Ψυχολόγος, Επιστημονική συνεργάτης της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Έρευνας και Παρέμβασης (ΕΨΕΠ),«Το στίγμα της ψυχικής νόσου: Από τη χρήση των λέξεων στο βίωμα των ανθρώπων»
19:15: Λούλα Βέρμπη, Παιδίατρος- Αναπτυξιολόγος, Αντιπρόεδρος του Σωματείου Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων ΑμεΑ Ιωαννίνων «Κυψέλη», «Προσέγγιση ποιοτικής συμμετοχής φοιτητών ΑμεΑ στην Πανεπιστημιακή Κοινότητα στην Ευρώπη: Ανάγκες, σχεδιασμός, ελληνική πραγματικότητα»
19:35: Παναγιώτης Ζούπας, Δάσκαλος Νοηματικής Γλώσσας, «Ο κοινωνικός αποκλεισμός των ατόμων με κώφωση»
Θα ακολουθήσει στρογγυλό τραπέζι με τη συμμετοχή εκπροσώπων των φορέων για ανταλλαγή απόψεων και διαμόρφωση θέσεων για καλύτερη στήριξη των ατόμων με Αναπηρία.
Τη συζήτηση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Φιλήμων Καραμήτσος.
