Αναθεωρημένες οδηγίες για τη μάσκα και ποιες είναι αποτελεσματικές δίνει το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ για τη χρήση και την προστασία από τον κορωναϊό.
Η μετάδοση του ιού SARS-CoV-2 γίνεται κυρίως μέσω σταγονιδίων που απελευθερώνονται από το αναπνευστικό όταν ένα άτομο βήχει, φτερνίζεται, μιλάει, αναπνέει ή τραγουδάει. Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) συνιστά την ευρεία χρήση υφασμάτινων μασκών πολλών επιπέδων χωρίς βαλβίδα για την πρόληψη της διάδοσης του ιού.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Παναγιώτης Μαλανδράκης, Ιωάννης Ντάνασης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ), συνοψίζουν τις αναθεωρημένες οδηγίες, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Οι μάσκες έχουν ως στόχο τη μείωση των σταγονιδίων του ιού, και κυρίως βοηθούν στην πρόληψη της μετάδοσης για τους ασυμπτωματικούς ή ολιγοσυμπτωματικούς ασθενείς, οι οποίοι ευθύνονται περίπου για το 50% της διασποράς. Η χρήση μάσκας βοηθά και στη εισπνοή λιγότερων σταγονιδίων από αυτόν που φοράει τη μάσκα, ο οποίος εκτίθεται έτσι σε μικρότερο ιικό φορτίο. Υπό αυτό το πρίσμα, το κοινωνικό όφελος της χρήσης της μάσκας είναι έτσι διπλό.
Οι υφασμάτινες μάσκες δεν μπλοκάρουν μόνο τα μεγάλα σταγονίδια (20-30 μικρά και μεγαλύτερα), αλλά μπορούν επίσης να μπλοκάρουν την απελευθέρωση 50-70% των μικρότερων σταγονιδίων (κάτω από 10 μικρόμετρα), που αυξάνεται με την ένταση της ομιλίας και διαφορετικά είδη φώνησης. Πολλαπλές μελέτες έχουν προσπαθήσει να μελετήσουν την αποτελεσματικότητα των υφασμάτινων μασκών, και έχει φανεί ότι το άτομο που φοράει μάσκα εκτίθεται σε μικρότερο βαθμό σε σωματίδια που προκαλούν λοίμωξη, ακόμη και για τα σωματίδια μικρότερα από 10 μικρόμετρα. Όσο περισσότερα τα στρώματα της μάσκας με περισσότερες ίνες τόσο μεγαλύτερη η προστασία που παρέχουν, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις φιλτράρεται έως και το 50% των μικρών σωματιδίων, κάτω του 1 μικρόμετρου, και ιδίως από κάποια υλικά όπως το πολυπροπυλένιο.
Εξαιρετικά αποτελεσματικές
Σε μελέτες παρατήρησης επιβεβαιώθηκε η αποτελεσματικότητα της καθολικής χρήσης μάσκας.
Ενδεικτικά, σε 124 οικογένειες στο Πεκίνο, όπου τουλάχιστον ένα μέλος ήταν θετικό για τον ιό SARS-CoV-2, η χρήση της μάσκας μείωσε τη δευτερογενή μετάδοση κατά 79%.
Επίσης σε μία αναδρομική μελέτη στην Ταϋλάνδη όπου πάνω από 1.000 ασθενείς ελέγχθηκαν για τις επαφές τους, όσοι δήλωσαν ότι φορούσαν πάντα μάσκα είχαν 70% λιγότερο κίνδυνο να διασπείρουν τον ιό.
Σε πτήσεις διάρκειας άνω των δέκα ωρών όπου υπήρχαν νοσούντες επιβαίνοντες, η χρήση μάσκας από τους επιβάτες μείωσε τον κίνδυνο να μολυνθεί το προσωπικό και οι συνεπιβάτες τις επόμενες 14 ημέρες.
Μία οικονομική ανάλυση από επτά μελέτες που ανέδειξαν το όφελος της καθολικής χρήσης μάσκας, υπολόγισε ότι η αύξηση χρήσης της μάσκας κατά 15% θα μπορούσε να περιορίσει την ανάγκη για την επιβολή lockdown και θα μείωνε τις οικονομικές απώλειες κατά 1 τρις ευρώ ή περίπου 5% του εθνικού εγχώριου προϊόντος.
Άτομα με «φυσική ανοσία» στον κορωναϊό
Στο μεταξύ, επιστήμονες στη Βρετανία, με επικεφαλής δύο Έλληνες της διασποράς, ανακάλυψαν ότι ένα ποσοστό ανθρώπων -ιδίως μικρής ηλικίας- που ποτέ δεν μολύνθηκαν από τον κορωναϊό SARS-CoV-2, συνεπώς δεν αρρώστησαν από τη νόσο Covid-19, διαθέτουν μια σχετική φυσική ανοσία χάρη σε προϋπάρχοντα αντισώματα στον οργανισμό τους, τα οποία μπορούν να εξουδετερώσουν -εν μέρει τουλάχιστον- το νέο ιό.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Γιώργο Κασσιώτη του Ινστιτούτου Φράνσις Κρικ Λονδίνου και την Ελένη Ναστούλη του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL), που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», βρήκαν ότι ανάμεσα σε 302 ενήλικες που εξετάστηκαν, οι 16 (ποσοστό 5,3%) είχαν αντισώματα IgG κατά του SARS-CoV-2, πιθανώς δημιουργημένα κατά τη διάρκεια λοιμώξεων στο παρελθόν από τους πολύ πιο άκακους εποχικούς κορωναϊούς του κοινού κρυολογήματος.
Επίσης, ανάμεσα σε 48 παιδιά και εφήβους ηλικίας ενός έως 16 ετών που μελετήθηκαν, στους 21 (ποσοστό 44%) ανιχνεύθηκαν παρόμοια αντισώματα. Τα εν λόγω προϋπάρχοντα αντισώματα αντιδρούν σε μια συγκεκριμένη περιοχή (τη λεγόμενη υπομονάδα S2) της προεξέχουσας πρωτεΐνης-ακίδας του νέου κορωναϊού, την οποία χρησιμοποιεί για να διεισδύσει και να μολύνει τα ανθρώπινα κύτταρα. Η υπομονάδα S2 εμφανίζει μεγαλύτερες δομικές ομοιότητες σε όλους τους κορωναϊούς, σε σχέση με την υπομονάδα S1 της ίδιας ιικής πρωτεΐνης.
Μολονότι προηγούμενες μελέτες δείχνουν πως αυτή η «διασταυρούμενη» ανοσία από άλλους συγγενικούς ιούς δεν διασφαλίζει ότι δεν θα μολυνθεί κάποιος από το νέο κορωναϊό, η παρουσία προϋφιστάμενων αντισωμάτων μπορεί να μειώσει την μεταδοτικότητα του ιού και να μετριάσει τα συμπτώματα σε περίπτωση λοίμωξης.
Τα πειράματα με κυτταρικές καλλιέργειες στο εργαστήριο έδειξαν ότι το πλάσμα αίματος τόσο από τους ενήλικες όσο και από τα παιδιά που διέθεταν αντισώματα, χωρίς να έχουν μολυνθεί με Covid-19, μπορούσε να καταπολεμήσει το νέο κορωναϊό. Αυτό δεν συνέβαινε με το πλάσμα αίματος από άτομα χωρίς τέτοια προϋπάρχοντα αντισώματα.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι η στόχευση της συγκεκριμένης περιοχής S2 της πρωτεΐνης-ακίδας του νέου ιού θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για ένα καθολικό εμβόλιο, που θα «δουλεύει» ενάντια σε πολλούς κορωναϊούς ταυτόχρονα.
