Συνέντευξη με τα στελέχη του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών Ιωαννίνων με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα των Γυναικών και το ελληνικό κίνημα #metoo
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα των Γυναικών έπεσε σε μια ιδιαίτερη συγκυρία για τη χώρα μας, με δεδομένο ότι τις τελευταίες εβδομάδες ήρθε στο φως, μέσα από μια σειρά καταγγελιών που αυξάνονται διαρκώς, το πόσο δυσμενές είναι το κοινωνικό περιβάλλον για τις γυναίκες.
Η αρχή έγινε με την εξομολόγηση της ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου, ότι είχε πέσει θύμα βιασμού στην αρχή της καριέρας της από τον προπονητή της, και έτσι άνοιξε ο δρόμος για τις καταγγελίες αντίστοιχων περιστατικών τόσο στον χώρο του αθλητισμού, όσο και στον χώρο του πολιτισμού, δημιουργώντας το ελληνικό κίνημα #metoo.
Με αφορμή λοιπόν τόσο την Παγκόσμια Ημέρα, όσο και το γεγονός ότι σπάει η σιωπή γύρω από ζητήματα που θεωρούνταν ταμπού, τα «Πρωινά Νέα» επικοινώνησαν με το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών Ιωαννίνων με τη νομικό Ελίνα Παπαγεωργίου και την ψυχολόγο Δήμητρα Φαρμάκη να απαντούν στις ερωτήσεις που τους τέθηκαν.
– Τις τελευταίες εβδομάδες αποκαλύφθηκαν περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας στον χώρο του αθλητισμού και του θεάτρου, με αποτέλεσμα να γίνει και σωρεία καταγγελιών. Αυτό έχει αποτυπωθεί στις κλήσεις που δέχεται το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών Ιωαννίνων και αν ναι για τι περιστατικά πρόκειται;
Από την αρχή της λειτουργίας του Συμβουλευτικού Κέντρου Ιωαννίνων, τον Ιούλιο του 2013, απευθύνονταν και συνεχίζουν να απευθύνονται και να λαμβάνουν τις υπηρεσίες μας και γυναίκες επιζήσασες σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας σε χώρους εργασίας τους και σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Παρόλα αυτά το χρονικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει από την δημοσιοποίηση του θέματος είναι πολύ σύντομο, ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την αύξηση του αριθμού των γυναικών που απευθύνονται στο Συμβουλευτικό Κέντρο αναφορικά με αυτό το ζήτημα.
Στόχο του Συμβουλευτικού Κέντρου Ιωαννίνων αποτελεί η ενδυνάμωση των γυναικών, η ενημέρωση και η πληροφόρηση για τα δικαιώματά τους, ώστε να λάβουν τις αποφάσεις που οι ίδιες επιλέγουν και επιθυμούν. Είναι σημαντικό, στην τωρινή συγκυρία, όπου οι φωνές των γυναικών αυξάνονται και δημοσιοποιούνται, να γίνει ευρέως γνωστό ότι υπάρχουν 63 υποστηρικτικές δομές σε πανελλαδικό επίπεδο του Δικτύου της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής καιν Ισότητας των Φύλων, στις οποίες μπορούν να απευθυνθούν και να λάβουν δωρεάν υπηρεσίες κοινωνικής, ψυχολογικής και νομικής στήριξης, όπως επίσης και υπηρεσίες φιλοξενίας.
– Τι γίνεται με τη σεξουαλική παρενόχληση στους χώρους εργασίας από τη στιγμή που οι θύτες είναι κατά βάση πιο υψηλά ιστάμενοι από τα θύματα, ενώ ταυτόχρονα τα θύματα δεν μπορούν εύκολα να αποδείξουν τη βασιμότητα των καταγγελιών;
Το νομικό πλαίσιο της Ελλάδας έχει ενισχυθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια αναφορικά με την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχληση και της παρενόχλησης λόγω φύλου στην εργασία με την ενσωμάτωση Οδηγιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου και Διεθνών Συμβάσεων. Στο νομικό οπλοστάσιο που έχουμε περιέχονται σαφείς ορισμοί σχετικά με τη βία και την παρενόχληση, αφορούν τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα και μεταξύ άλλων παρέχονται εγγυήσεις προστασίας για την αντιμετώπιση της βίας και της σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικός, επίσης, ο ρόλος του Συνηγόρου του Πολίτη (ΣτΠ), ο οποίος βάσει της νομοθεσίας είναι ο αρμόδιος φορέας για την παρακολούθηση και προώθηση της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στο πεδίο της εργασίας τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα.
Αντιστοίχως, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας παρακολουθεί και επιβλέπει την εφαρμογή της νομοθεσίας για την προώθηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης, καθώς και την καταπολέμηση διακρίσεων με βάση το φύλο στον ιδιωτικό τομέα. Ο Συνήγορος του Πολίτη βρίσκεται σε στενή συνεργασία με το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, καθώς οι κατά τόπους Επιθεωρήσεις Εργασίας υποχρεούνται να ενημερώνουν τον ΣτΠ για τις καταγγελίες που δέχονται και να υποβάλλουν σε αυτόν τα αποτελέσματα του ελέγχου τους.
Τέλος, θα θέλαμε να τονίσουμε ότι, έχει ήδη εξαγγελθεί από την κ. Μ. Συρεγγέλα, Υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για τη δημογραφική και την οικογενειακή πολιτική, η κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας υπ’ αριθ. 190 σχετικά με την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας, η οποία συνιστά την πρώτη Διεθνή Σύμβαση που ρητά αναγνωρίζει το δικαίωμα σε εργασία χωρίς βία και παρενόχληση και ορίζει τη σεξουαλική παρενόχληση και την παρενόχληση λόγω φύλου ως μορφές έμφυλης βίας, που επηρεάζουν δυσανάλογα τις γυναίκες. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η κύρωσή της, καθώς επεκτείνει την προστασία σε όλους τους κλάδους της επίσημης και ανεπίσημης οικονομίας διευρύνοντας τον ορισμό του εργασιακού χώρου, έτσι ώστε να περιλαμβάνει κάθε χώρο ή περίσταση που σχετίζεται με την εργασία (επαγγελματικά ταξίδια, κοινές δραστηριότητες που συνδέονται ή λαμβάνουν χώρα με αφορμή την εργασία, την εξ’ αποστάσεως εργασία κ.λπ.). Επεκτείνει την προστασία αναφορικά με συμπεριφορές όχι μόνο εργοδοτών/τριών και συναδέλφων αλλά και τρίτων μερών στο πλαίσιο της συνεργασίας (π.χ. πελατών). Επίσης, δίνει έμφαση στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου με την υιοθέτηση προγραμμάτων ευαισθητοποίησης, ενδυνάμωσης, εκπαίδευσης, με την εποπτεία της εφαρμογής των εθνικών πολιτικών, την αποτελεσματική πρόσβαση σε ένδικα μέσα, τη λειτουργία μηχανισμών επίλυσης διαφορών, τη λήψη μέτρων για την προστασία από την επαναθυματοποίηση, ενώ ρυθμίζει για πρώτη φορά τις επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας στον κόσμο της εργασίας.
– Γενικά, για τι είδους περιστατικά μπορεί το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών να κατευθύνει μια γυναίκα και ποια η διαδικασία που ακολουθείται για τη διαχείριση μιας περίπτωσης;
Το Συμβουλευτικό Κέντρο Ιωαννίνων διοικείται και εποπτεύεται επιστημονικά από το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), εντάσσεται στις υποστηρικτικές δομές του Δικτύου για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών της Γ.Γ. Οικογενειακής & Δημογραφικής Πολιτικής & Ισότητας των Φύλων και συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του ΠΕΠ Ηπείρου 2014-2020.
Το Συμβουλευτικό Κέντρο Ιωαννίνων παρέχει δωρεάν υπηρεσίες συμβουλευτικής στήριξης σε γυναίκες που έχουν υποστεί έμφυλη βία ή/και πολλαπλές διακρίσεις από εξειδικευμένο προσωπικό (σύμβουλο υποδοχής/διοικητικό προσωπικό, ψυχολόγο, κοινωνική λειτουργό, νομικό). Οι υπηρεσίες καλύπτονται από το απόρρητο της συμβουλευτικής και αφορούν σε:
-ενημέρωση και εξειδικευμένη πληροφόρηση
-κοινωνική, ψυχολογική και εργασιακή συμβουλευτική (εξειδικευμένη στήριξη με την οπτική του φύλου)
-νομική συμβουλευτική/πληροφόρηση για τα δικαιώματα των γυναικών, τους σχετικούς νόμους, τις απαιτούμενες διαδικασίες για την υποβολή μήνυσης, καταγγελίας, κ.ά.
-συνεργασία με άλλες υπηρεσίες και παραπομπή των γυναικών σε ξενώνες, στις αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές, στο δικαστήριο, σε νοσοκομεία, σε φορείς αρμόδιους για προνοιακά ή άλλα επιδόματα, σε φορείς απασχόλησης, προστασίας και υποστήριξης παιδιών κ.ο.κ.
– Από την άλλη πλευρά, κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown είχε σημειωθεί αύξηση στις καταγγελίες για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας με τις γυναίκες να αναζητούν βοήθεια. Αυτή η αύξηση διατηρείται μέχρι σήμερα;
Σύμφωνα και με την ετήσια έκθεση της ΓΓΔΟΠΙΦ, συνεχώς, παρατηρείται αυξητική τάση στον αριθμό των καταγγελιών για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, γεγονός που καταδεικνύει και τη μεγάλη σημασία που έχει η ανάδειξη του θέματος τόσο μέσα από κινήματα όπως το #Metoo όσο και από τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και τα ΜΜΕ. Άλλωστε, οι συνθήκες εν μέσω πανδημίας, δυστυχώς, παραμένουν εξαιρετικά επιβαρυντικές για την κοινωνική και ψυχολογική κατάσταση των γυναικών θυμάτων έμφυλης βίας με αποτέλεσμα οι ανάγκες για στήριξη, προστασία και ενδυνάμωσή τους να εξακολουθούν να είναι ιδιαίτερα έντονες, επίκαιρες και επιτακτικές.
– Τι συμβαίνει όταν μια γυναίκα απευθύνεται σε εσάς, ενώ βρίσκεται σε έναν κακοποιητικό γάμο, και δεν έχει τους πόρους για να προχωρήσει σε διαζύγιο ή φοβάται για τη σωματική ακεραιότητα τη δική της και των παιδιών της;
Παρέχεται από το Συμβουλευτικό Κέντρο νομική συμβουλευτική/πληροφόρηση για τα δικαιώματά της, τους σχετικούς νόμους, τις απαιτούμενες διαδικασίες για την υποβολή μήνυσης, καταγγελίας, κ.ά. Όσον, δε, αφορά τη δυνατότητα οικονομικής κάλυψης των δικαστικών εξόδων, βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία υλοποίησης προγράμματος νομικής βοήθειας του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας σε συνεργασία με τους τοπικούς δικηγορικούς συλλόγους, η οποία πρόκειται να ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ ήδη είναι ενεργή η συνεργασία μας με τις Γραμματείες των Πρωτοδικείων για την παραπομπή γυναικών που πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια και επιθυμούν να ενταχθούν στη νομική βοήθεια των δικαστηρίων. Επιπλέον, παρέχεται η δυνατότητα παραπομπής των γυναικών και των ανήλικων παιδιών τους σε κάποιον από τους Ξενώνες Φιλοξενίας του Δικτύου.
– Σε γενικές γραμμές, ποιες οι ψυχολογικές επιπτώσεις των κακοποιητικών συμπεριφορών για τα θύματα;
Οι συνέπειες της βίας είναι σωματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές και οικονομικές. Σε σωματικό επίπεδο, οι γυναίκες μπορεί να υποστούν σοβαρούς τραυματισμούς, ακόμα και στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Σε ψυχολογικό επίπεδο, οι γυναίκες μπορεί να βιώσουν προβλήματα στον ύπνο, ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, δύσπνοια, κρίσεις πανικού, διαταραχή μετατραυματικού άγχους, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αίσθημα ανημπόριας και απελπισίας, χρήση ψυχοτρόπων ουσιών και τάσεις αυτοκτονίας. Οι γυναίκες θύματα έμφυλης βίας, συγχρόνως, μπορεί να βιώνουν αισθήματα ντροπής, ενοχές και συνεχή εγρήγορση και φόβο για το τι μπορεί να συμβεί, την επόμενη στιγμή. Τέλος, οι γυναίκες οδηγούνται σε κοινωνική απομόνωση, αλλά και σε οικονομική αποστέρηση, καθώς είτε δεν τους επιτρέπεται να εργάζονται είτε δεν τους επιτρέπεται να έχουν γνώση και έλεγχο των οικονομικών τους.
– Κλείνοντας, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας αποτελεί μια καλή αφορμή για να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες στα ζητήματα ισότητας φύλων ή έχει χάσει το πολιτικό της πλαίσιο και έχει γίνει απλά μια ευκαιρία για να πουλήσουν τα εμπορικά καταστήματα προϊόντα και υπηρεσίες που απευθύνονται σε γυναίκες;
Η «Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων των Γυναικών» καθιερώθηκε για πρώτη φορά, το 1977, από τον ΟΗΕ, με σκοπό να αναδείξει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και αποτελεί υπενθύμιση της ανάγκης για την επίτευξη της ισότητας των φύλων και της διεκδίκησης της εφαρμογής της στην πράξη.
Οι γυναίκες εξακολουθούν να υφίστανται έμφυλη βία και διακρίσεις σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής (εργασία, πολιτική, εκπαίδευση, υγεία), παραμένουν περισσότερο ευάλωτες στη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την ανεργία, ενώ εγκλωβίζονται περισσότερο σε ελαστικές, χαμηλά αμειβόμενες σχέσεις εργασίας και υπόκεινται συχνότερα σε εργασιακή εκμετάλλευση. Επιπλέον, ο παρατεταμένος εγκλεισμός λόγω της πανδημίας καθιστά τις γυναίκες περισσότερο εκτεθειμένες στην ενδοοικογενειακή βία, αποκομμένες από την εργασία και με τα δικαιώματά τους να πλήττονται ολοένα και περισσότερο. Παράλληλα συνεχίζουν να έρχονται στο φως εκατοντάδες περιστατικά σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης στον χώρο εργασίας – ελληνικό κίνημα #Metoo -, γεγονός που αποδεικνύει πως η έμφυλη βία υπήρχε και υπάρχει σε όλα τα επίπεδα της ζωής και της κοινωνίας μας, και όσο περισσότερο αναδεικνύεται, τόσο καλύτερα αποτυπώνεται.
Η ανάγκη για διεκδίκηση ουσιαστικής ισότητας και ισονομίας καταδεικνύεται πιο επίκαιρη από ποτέ και απαιτεί τη συνεχή και συλλογική προσπάθεια, τόσο της πολιτείας και των θεσμικών φορέων, όσο και όλων ημών, της κοινωνίας των πολιτών.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΕΛΕΝΗ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗ
