Με κεντρικό ομιλητή τον Τάσο Γιαννίτση πραγματοποιήθηκε στα Γιάννενα η εκδήλωση για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων.
Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Ηπείρου, η Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων, το Ίδρυμα Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή και το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών.
Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα Γιόσι Αμράνι, ο Γενικός Γραμματέας του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου, ο Πρόεδρος του Μουσείου Ολοκαυτώματος Γιάννης Μπουτάρης, εκ μέρους της Περιφέρειας Ηπείρου ο Αντιπεριφερειάρχης Οδυσσέας Πότσης και ο Δήμαρχος Ιωαννίνων Μωυσής Ελισάφ.
Μετά τις ομιλίες έλαβε χώρα συναυλία της Πηγής Λυκούδη, στην οποία η συνθέτρια παρουσίασε την ενότητα των τραγουδιών της με το γενικό τίτλο «Ο πόνος όλου του Κόσμου» που περιελάμβανε μελοποιημένα για πρώτη φορά ποιήματα του Ρωμανιώτη ποιητή από τα Ιωάννινα Γιοσέφ Ελιγιά. Το έργο αυτό ερμήνευσαν ο Γρηγόρης Βαλτινός, η Γεωργία Αγγέλου και η Μαρίνα Βολουδάκη.
«Χωρίς μνήμη υπάρχει κίνδυνος να ξεχαστεί το αποτρόπαιο γεγονός»
Στη μεγάλη σημασία της μνήμης στάθηκε στο λόγο του ο Δήμαρχος Ιωαννίνων Μωυσής Ελισάφ.
«Η εμπέδωση της φρίκης του Ολοκαυτώματος και της μοναδικότητας του εγκλήματος που συντελέστηκε, η κατανόηση της συλλογικής ευθύνης, καθώς και η συνειδητοποίηση μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις της συνενοχής δεν είναι, ασφαλώς, ένα απλό ζήτημα.
Η πόλη μας τιμά για μια ακόμη φορά με παραδειγματικό τρόπο τη μνήμη περίπου 2.000 αθώων συμπολιτών μας μεταξύ των οποίων και 613 παιδιών που οδηγήθηκαν και εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα του θανάτου. Η πόλη μας θυμάται. Ωστόσο, ένα ερώτημα πλανάται σε όλες γενικά τις επετειακές εκδηλώσεις. Γιατί πρέπει να θυμόμαστε; Το ζήτημα της δημόσιας μνήμης πάντα μας θέτει αντιμέτωπους με ένα άλυτο δίλλημα. Χωρίς δημόσια μνήμη υπάρχει κίνδυνος να ξεχαστεί ή να σχετικοποιηθεί το αποτρόπαιο γεγονός. Όμως συχνά εκδηλώσεις μνήμης αποτελούν πράξεις υποκρισίας ή στοχεύουν στην εργαλειοποίηση του τραυματικού γεγονότος.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρέπει να θυμόμαστε αφού το Ολοκαύτωμα θέτει υπό διαρκή δοκιμασία την ηθική μας συνείδηση και η αναμέτρηση μαζί του ίσως μας οδηγήσει να συνειδητοποιήσουμε δύο πράγματα: πρώτον, κανείς μας δεν είναι προφυλαγμένος από τη διάπραξη του κακού, δεν υπάρχουν κοσμοθεωρητικές εγγυήσεις έναντι της βαρβαρότητας. Δεύτερο, η παθητικότητα δεν ηθικά ουδέτερη στάση γιατί αφήνει το κακό να προχωρήσει ανεμπόδιστο. Ο κίνδυνος όμως πάντοτε ελλοχεύει σε τέτοιες περιπτώσεις. Να οδηγηθούμε δηλαδή στον αναμηρυκασμό του τραυματικού γεγονότος , να εγκλωβιστούμε στη φρίκη του και τον άφατο πόνο των θυμάτων. Η αναπόφευκτη συναισθηματική ταύτιση με τα θύματα κυρίως όσων η ζωή τους έχει ανεξίτηλα χαραχθεί από τη βιομηχανοποιημένη γενοκτονία εκατομμυρίων αθώων μπορεί εύκολα να μετατρέψει τέτοιες εκδηλώσεις στοχασμού και μνήμης σε μια ανέξοδη ρητορεία, σε ένα ακόμα ανούσιο μνημόσυνο, σε ένα θρήνο.
Αντίθετα πιστεύω ακράδαντα ότι αυτές οι εκδηλώσεις οφείλουν να υπηρετήσουν την παραδειγματική μνήμη που γονιμοποιεί τα τραύματα του παρελθόντος, τα χρησιμοποιεί ως παραδείγματα που μπορούν να αναχθούν σε γενικότερα διδάγματα και έτσι αυτή η μνήμη καθίσταται απελευθερωτική για τα άτομα και τις κοινωνίες και επιτρέπει να υπερβεί κανείς το γεγονός και να κατανοήσει και να προλάβει ανάλογα φαινόμενα.
(…Η μνήμη) είναι προπάντων ύψιστο χρέος όλων μας. Και μάλιστα διαρκές χρέος γιατί διαρκείς είναι και οι κίνδυνοι που μας απειλούν . Και διαρκής είναι και η σωτηρία μας που είναι το έπαθλο του διαρκούς αγώνα μας. Το έγκλημα της εξόντωσης των εβραίων δεν έγινε από μόνο του, το έκαναν άνθρωποι, οι κανονικοί άνθρωποι της γερμανικής κοινωνίας. Το έγκλημα έγινε με την ενεργό συμπαράσταση ή με την ένοχη αδιαφορία όλης της γερμανικής κοινωνίας. Το έγκλημα έγινε με συνεργούς, με τους φασίστες και αντισημίτες των άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Τα ιστορικά γεγονότα, όπως εν προκειμένω η Εβραϊκή Γενοκτονία, δεν είναι λοιπόν παρθενογένεση. Όλα έχουν τις αιτίες τους και όλων προηγείται η βουή της έλευσης τους», σημείωσε μεταξύ άλλων ο Δήμαρχος.
Η σημασία του να είσαι Δίκαιος των Εθνών
Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η ομιλία του Τάσου Γιαννίτση με τίτλο «Η σημασία του να είσαι Δίκαιος των Εθνών: Η ευθύνη της ηθικής και η ηθική της ευθύνης». Ο κ. Γιαννίτσης ναι μεν έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη σημασία της μνήμης, όπως και ο κ. Ελισάφ, αλλά επεκτάθηκε στο χρέος όλων να μην επαναληφθούν στο μέλλον περιστατικά συστηματικής καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Ως απόγονος ενός τιμηθέντος με τον τίτλο του Δίκαιου των Εθνών και με κάμποσες δεκαετίες στην πλάτη μου, θα ήθελα να εκφράσω μια ιδιαίτερη αίσθηση: όλοι εμείς, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, ο καθένας μας, έχουμε γνωρίσει διάφορες νίκες και ήττες στη ζωή μας, όπως και την ικανοποίηση, την απογοήτευση ή άλλα συναισθήματα που συνοδεύουν την καθεμιά. Όμως, η γνώση, ότι οι γονείς σου, με κίνδυνο της ζωής τους, κρατήθηκαν σταθερά από τις πιο θεμελιακές ανθρώπινες αξίες, δεν δείλιασαν και στήριξαν ενεργά φίλους τους για να ξεφύγουν από την θανάσιμη απειλή του Ολοκαυτώματος, υποδηλώνει μια επιλογή, που αν και δεν έκανες εσύ προσωπικά, δίνει μια ιδιαίτερη διάσταση στον ψυχικό σου κόσμο.
Η σημερινή ημέρα έχει δύο σημεία αναφοράς. Το πρώτο αφορά στη Μνήμη όσων μαρτύρησαν και στο ίδιο το Ολοκαύτωμα –τη shoah, για να χρησιμοποιήσω το σωστό όρο. Το δεύτερο αφορά εμάς τους ίδιους και το μέλλον μας, την ανάγκη να προστατέψουμε τη δική μας τιμή, την ανάγκη να μην ξαναζήσει η δική μας ή επόμενες γενιές οποιαδήποτε εκδοχή αυτού του εγκλήματος, οπουδήποτε και απέναντι σε οποιονδήποτε. Το ‘ποτέ ξανά’ δεν μπορεί να αφορά μόνο στο Ολοκαύτωμα που γνωρίζουμε. Αφορά σε κάθε ενέργεια, απόφαση, συμπεριφορά, σε κάθε τόπο και απέναντι σε κάθε ανθρώπινο ον, που εκτρέφουν συνθήκες ευνοϊκές για το παρανοϊκό, τις καταστροφικές εξελίξεις και τον εκμηδενισμό του ανθρώπου.
Ο αντισημιτισμός εκδηλώθηκε χωρίς να έχουν σημειωθεί αμφισβητήσεις, αντιστάσεις, επαναστάσεις ή εμφύλιοι διχασμοί στις κοινωνίες όπου εκτράφηκε. Εκδηλώθηκε γιατί δαιμονοποιήθηκε το εβραϊκό στοιχείο ή, κυρίως, γιατί δαιμονίστηκαν άλλοι. Γνωρίζουμε, ότι, ιστορικά, δαιμονοποίηση και μισαλλοδοξία ευθύνονται για τη δολοφονία αναρίθμητων ανθρώπων από συνανθρώπους τους.
Από την αποδοχή ενός συστήματος αξιών απορρέει το δεύτερο στοιχείο, η ηθική υποχρέωση και ευθύνη που έχουμε στο να υπερασπιστούμε τον Κώδικα Ηθικής, τις αξίες που βρίσκονται στο επίκεντρο της ανθρώπινης λειτουργίας μας. Ανάληψη ευθύνης σημαίνει αντίσταση ή σύγκρουση με οτιδήποτε αποτελεί παράλογο, γκροτέσκο, μισαλλόδοξο, επικίνδυνο για την ανθρώπινη υπόστασή μας και τις αξίες που πολλές κοινωνίες έχουν ενστερνισθεί. Η απραξία δεν μας κάνει θεατές, ούτε μας απαλλάσσει από την ευθύνη, όπως δεν απαλλάσσει από την ευθύνη αναρίθμητους περισσότερους απ’ όσους κατηγορήθηκαν και τιμωρήθηκαν για τη συμμετοχή τους στο Ολοκαύτωμα. Ακόμα και αν θεωρούμε ότι είμαστε απλοί θεατές, στην ουσία, επιλέγουμε συνειδητά να αφήσουμε ανοικτό το δρόμο στις επιλογές άλλων, τις οποίες, συχνά, γνωρίζουμε από πριν, και, συνεπώς ταυτιζόμαστε ή συμπράττουμε μαζί τους.
Η Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος είναι μια αφορμή να σκεφτούμε γενικότερα, τι ανάλογους κινδύνους διατρέχουμε εμείς ως κοινωνία, αν θέλουμε και τι θέλουμε να αποτρέψουμε και πώς μπορούμε να το πετύχουμε.
Τέλος, θα ήθελα να θυμίσω, και ιδιαίτερα στους νέους που παρακολουθούν την εκδήλωση αυτή, ότι η ιστορία του κόσμου στον οποίο ζούμε, δεν ξεκινάει σήμερα, ούτε από αυτούς, ούτε από εμάς. Είναι αποτέλεσμα δημιουργίας, γνώσης, θυσιών εκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίες έχουν συνδεθεί με μια διαδικασία αέναης σύγκρουσης μεταξύ δημιουργικών και καταστροφικών δυνάμεων.
Η προσωπική στάση του καθενός είναι το κεντρικό κλειδί για να μην ξαναδούμε πραγματικότητες που εμείς ή επόμενες γενεές θα τις ονομάζουμε Ανείπωτες, και για να μη ζήσουμε, συλλογικά ή ως άτομα, παρέα με τις Μαύρες Ερινύες στην ψυχή μας», ανέφερε μεταξύ άλλων στην ομιλία του.
Τα «Γιάννενα Τώρα»
Στην εκδήλωση μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων που διοργάνωσε η Περιφέρεια Ηπείρου σε συνεργασία με την Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων, το Ίδρυμα Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή και το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών, παραβρεθήκαν εκπροσωπώντας τη Δημοτική Παράταξη «Γιάννενα Τώρα» ο Επικεφαλής της Παράταξης και Πρόεδρος της ΔΕΥΑΙ, Άρης Μπαρτζώκας, ο Δημοτικός Σύμβουλος και Πρόεδρος του ΟΚΠΑΠΑ, Δημήτρης Πάνου, ο Συντονιστής της Γραμματείας της Παράταξης, Μιχάλης Φαρσαρώτας, η Υπεύθυνη Τύπου, Έφη Μακρή και τα μέλη της Παράταξης Βασιλική Βασιλείου και Ανθή Παγώνη.
«Οι εκδηλώσεις μνήμης του Ολοκαυτώματος είναι μια καλή αφορμή για περισυλλογή αναφορικά με τις εφιαλτικές διαστάσεις που μπορεί να λάβει η άμετρη πολιτική εξουσία μίσους και διχασμού έναντι στο ανθρώπινο γένος. Είναι μια καλή αφορμή επίσης να αναθεωρήσουμε τις αξίες μας, προτάσσοντας τον ανθρωπισμό ως υπέρτατη αξία που πρέπει να κυριαρχήσει στην Οικουμένη, ώστε να μην επαναληφθούν ποτέ ξανά μαζικά σχέδια εξόντωσης και γενοκτονιών», σημειώνεται στην ανακοίνωση.
